Πως βίωσε μία γυναίκα την έννοια του πολίτη

Ψηφίζεις αύριο, είσαι απ'αυτούς που επιλέγουν να ψηφίσουν. Προσδοκάς τι;

Αριστερή η οικογένεια, πρωτοπαλίκαρο του Πλαστήρα ο παππούς, στο ΕΑΜ τα παιδιά του, ο πατέρας σου σας έλεγε συχνά:

- Σας παρακαλώ έχασα αδέλφια, μην μπλέξετε με την πολιτική, δεν μπορώ να κλάψω και για τα παιδιά μου. Ενας σκληρός άνθρωπος, πολύ σκληρός στον ατομικό του χώρο, απίστευτα δίκαιος, ανοιχτόμυαλος στον κοινωνικό του.

-Είναι σημαντικό για να γνωρίζετε γιατί πιστεύετε σε κάτι να γνωρίζετε τι πρεσβεύει ο αντίπαλος. Μόνο τότε καταλαβαίνετε γιατί είστε αντίπαλοι.

Στο σπίτι έμπαινε η δεξιά και η αριστερή εφημερίδα. Κι εσύ θεωρούσες φυσικό, ότι έτσι πρέπει να κάνεις, να προσπαθείς να καταλάβεις τι πρεσβεύουν οι μέν και οι δε ...σε εποχές που έμοιαζε ξεκάθαρο. Μεγάλωσες με τους στίχους του Βάρναλη, και ...αναρωτιέσαι;

τι θα κάνω τι μπορώ να κάνω για το συλλογικό καλό; η ανάγκη πήγαζε από μέσα σου; από τους γονείς; από την ιστορία της οικογένειας; από την αδικία;

Στο δημοτικό σχολείο διάβαζες το κοριτσάκι που ήταν η πιο κακή μαθήτρια, πολύ αδικημένη τη θεωρούσες από τη ζωή.

Στο Λύκειο ήρθε η ΚΝΕ. Δύο της σχολικής παρέας είσασταν στην ΚΝΕ, δύο στο Ρήγα, κι οι υπόλοιποι ΄τρείς ...απλώς σας αγαπούσαν και βαριόντουσαν ή γελούσαν με τις διαφωνίες σας.

Τι όμορφες διαφωνίες αλλά και τι γόνιμες. Μαθητές δευτέρας Λυκείου και βγάζατε ανακοίνωση για τους Σαντινίστας. Δεν θα ξεχάσεις τον δεξιό, δεξιότατο φιλόλογο. Του ζητάς να κάνεις ανακοίνωση στην τάξη, ως μέλος του Προεδρείου κι αντί του Προέδρου. Σου το επιτρέπει, ήσουν κι από τις αγαπημένες του μαθήτριες ως πολύ καλή,

-βεβαίως σήκω Β.(σε αποκαλεί με το μικρό σου όνομα). Τελειώνεις και σε ξανασηκώνει προσφωνώντας σε το επίθετο σου. - Σήκω Λ. ως παράδειγμα προς αποφυγή στην τάξη για την πολιτική σου στάση. Στους ελέγχους όμως σου είχε 20, ένα 20 που μάλλον δεν άξιζες. Πως τον νοστάλγησες, πόσες φορές σου έλειψε το ήθος του, σε μία τέτοια θέση εξουσίας (καθηγητής έναντι μαθητή) να διαφωνεί μαζί σου, να σε προσβάλει, αλλά να σε παραδέχεται, να σε αποδέχεται, να μην σου κόβει τα φτερά ίσα ίσα.

Δευτέρα Λυκείου, η πορεία του Πολυτεχνείου που σκοτώνεται ο Κουμής κι η Κανελοπούλου. Είσαι με τους άλλους μαθητές στο τέλος της πορείας προστατευμένη όπως όλοι οι μαθητές από τη διπλή αλυσίδα των οικοδόμων του ΚΚΕ. Τι μέρα εκείνη. Δεν θα την ξεχάσεις ποτέ.

Τα χρόνια πέρασαν και στο Πανεπιστήμιο θέλεις να εγκαταλείψεις την ΚΝΕ. Η κριτική για τα τεκταινόμενα στη Σοβιετική Ενωση δεν χωρά στην ΚΝΕ, η δυνατότητα να διατηρείς τη διαφωνία σου, δεν είναι δυνατή. Παρά το γεγονός ότι εξακολουθείς να σέβεσαι την ιστορία των ανθρώπων, να τους το λές..., να μην τους απορρίπτεις, σε πείραζε και σε πλήγωνε πάντα η συνολική απόρριψη του άλλου, ιδιαίτερα αν δεν ήταν ακραίος, φασίστας ή εγκάθετος.

Ερχεται ο Ρήγας...στον τότε Ρήγα.. χωράνε πολλοί, χωράνε κι οι διαφωνίες. Ομως η ατομική στάση όλων δεν συνάδει με τα πιστεύω, ...χωράνε ΄πολλοί. Κι αποφασίζεις πως είναι καλύτερο να μείνεις ελαφρώς "μακριά", ναι μεν αξιολογώντας το ως τον πιο κοντινό σου χώρο αλλά...

Τα χρόνια περνούν, το ΠΑΣΟΚ έχει ήδη ανέβει στην εξουσία. Δεν ψήφισες ποτέ τον Α.Παπανδρέου, παρότι βλέπεις "ψήγματα" κάποιας αλλαγής, οι "στερημένοι" αυτής της χώρας αρχίζουν να έχουν υπόσταση.

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση ξεκινά, η έννοια της περιφέρειας αναδεικνύεται, κοινωνικές παροχές (ενδεχομένως ανεπαίσθητες μικρές), οι συνεταιρισμοί δημιουργούνται στον πρωτογενή τομέα, το ΕΣΥ...

Τρίτος δρόμος από τη μιά μεριά, η Ευρώπη από την άλλη. Κι εσύ λες, προτιμώ στην ψυχή μου να μη χαθούν γενιές, ας είναι και μικρές οι αλλαγές. Κι εσύ ας πιστεύεις. Οι αλλαγές μικρές ή μεγάλες και τα προβλήματα όμως και μεγάλα και μικρά.

Η αήθεια κι η λαμογιά έρχονται στο προσκήνιο, ο τεχνοκρατισμός ομοίως, εδώ είναι που λές; μα που πήγαν οι ιδεολογίες;

Πραγματοποιούνται πορείες, διαμαρτυρίες κι εσύ αναρωτιέσαι "με ποιούς θα κατέβεις"; που χωράς; σε φοβίζει...ενίοτε σε τρομάζει η ταμπέλα. Σε φοβίζει και σε τρομάζει γιατί παρά το γεγονός του τι πιστεύεις, τι πρεσβεύεις, υπάρχει ένα στοιχείο που σε πληγώνει.

Μπορείς να διαφωνείς για την ιδεολογία, για τη στάση του άλλου, σε πληγώνει όμως βαθιά στο μικρόκοσμο η έλλειψη σεβασμού του άλλου, όχι η αντίληψη του "ότι αυτό που πρεσβεύω είναι το σωστό, αλλά η διάθεση να αποκρύπτεται ακόμη κι η ανεπαίσθητη αλλά πάντως θετική πράξη του "άλλου".

Σε πληγώνει αυτό το "εμείς", να περιχαρακώνεται, υπάρχει το "όλοι", ποιούς χωρά αυτό το όλοι; μάλλον μόνο το εμείς, ως ομάδα, ως κόμμα, ως κοινωνία, ως έθνος, τα όρια πάντα και παντού ορατά.

Οι παγκόσμιες αλλαγές σάρωσαν, σε ...πλήγωσαν εσένα όπως και πολλούς άλλους, σε έκαναν να αναρωτιέσαι, ήταν καλύτερα άραγε που η χώρα "έμεινε δυτική"; γιατί πάλεψαν τόσοι άνθρωποι; τους βλέπεις στην τηλεόραση θαλερούς ακόμη, να λένε πως και πάλι για τα ίδια ιδανικά θα ξανάβγαιναν και κάνεις το ελάχιστο. Συγκινείσαι, θαυμάζεις και απορείς με το κουράγιο, την πίστη τους.

Νιώθεις πως η κοινωνία συντηρητικοποιείται, όπως πολλοί το νιώθουν και σε "τρελλαίνει" το γεγονός ότι "συντηρητικοποιούνται από τη μιά μεριά οι σπουδαγμένοι, εξελίσσονται σε "άκριτους τεχνοκράτες", η παπαγαλία που νόμιζες ότι αφορούσε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και μάλιστα μόνο στον ελλαδικό χώρο, ξεπερνά τα εθνικά σύνορα, πολλοί είναι αυτοί που σπούδασαν σε καλά ή λιγότερα καλά πανεπιστήμια και γυρίζουν παπαγαλώντας θεωρίες που συχνά αποδεικνύονται ολέθριες. Συντηρητικοποιούνται (ίσως ήταν πάντα και απλώς δεν το καταλάβαινες) και οι "στερημένοι" και όποια πολιτική θεωρία ή ανάλυση να διαβάσεις για τα αίτια εξακολουθεί να σε πληγώνει.

Τα χρόνια περνούν και συ νομίζεις πως εξακολουθείς να διατηρείς το ήθος σου, τα ιδανικά σου, τη δυνατότητα να εφράζεις τη συμφωνία σου και τη διαφωνία σου, να κρίνεις συμπεριφορές ή στάσεις αλλά να μην καταδικάζεις ανθρώπους στο μικρόκοσμό σου, να διατηρείς την ιδεολογία σου ή τουλάχιστον έτσι να θεωρείς.

Τι μένει αναρωτιέσαι; η συμμετοχή στο κίνημα ή τα κινήματα; σου είναι αρκετό αυτό; σημαντικό, σημαντικότατο, όμως αναρωτιέσαι για το αποτέλεσμα και πολλές φορές ενώ "μεθάς" από την άλλη απογοητεύεσαι,απαισιοδοξείς.

Δεν είσαι 20 χρονών που πίστευες ότι αυτός ο κόσμος αλλάζει, ότι μπορεί να αλλάξει.

Βλέπεις ότι η διάκριση των εξουσιών δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε, όπως το Σύνταγμα επιτάσσει. Οι θεσμοί ευρωπαϊκοί ή παγκόσμιοι;

Πίστεψες στην Ευρώπη, έχει πλέον ένα Μπαρόζο, είναι νεοφιλελεύθερη. Θες όμως να βλέπεις και το θετικό. Το Εκοφίν συζητά το σύμφωνο σταθερότητας, θ'ακούσουν τον Κρούγκμαν επιτέλους; θα προλάβουν την κατρακύλα; το G20 μπορεί να σημάνει κάτι θετικό;

Πως θα αλλάξει αυτός ο κόσμος; Προσδοκάς κάτι από την επαύριο; Είσαι στο σημείο που σε τρομάζει πλέον η επικράτηση της αήθειας, η μέθη της εξουσίας, απ'όπου κι αν προέρχεται/

Παρά ταύτα σαφώς προτιμάς στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ, ακόμη και γι αυτές τις ανεπαίσθητες μικρές αλλαγές για τους "απόκληρους αυτής της ζωής", παρά τα προβλήματα, παρά τις διαφωνίες επιθυμείς ο Συνασπισμός να μπεί στη Βουλή.